Organisaties willen dashboards die daadwerkelijk worden gebruikt. Dashboards met relevante data die hen leidt naar de juiste besluiten en begeleidt in de aansturing van de werkzaamheden. Dashboards om trends en risico’s op het beleid inzichtelijk te maken.
Het ideale dashboard geeft de meest cruciale informatie in één oogopslag prijs. De gebruiker gaat niet op zoek naar de juiste data, de data gaat op zoek naar de juiste gebruiker. Het design laat de gebruiker op een natuurlijke manier navigeren naar hetgeen de aandacht van hem vraagt.
1. Wie is de gebruiker en hoe gaat hij het dashboard inzetten?
Richt het dashboard zich op strategische besluitvorming of juist op de operationele verbeteringen. Wordt deze ingezet om patronen te ontdekken en bijzonderheden te achterhalen of om reeds bekende patronen te optimaliseren.
Guided analytics
Dashboards die gebruikers snel informatie geven noodzakelijk voor de invulling van hun werkzaamheden.
Het doel is om afwijkingen weer te geven in de huidige situatie en opties te bieden waar in te grijpen.
Dashboards die zijn ontworpen om gebruikers te helpen snel, proactief en efficiënt te zijn.
Data discovery
Het primaire doel van dit dashboards is om gebruikers te helpen de data uit het proces te begrijpen en trends te ontdekken.
De dashboards zijn minder tijdgevoelig en gericht op nemen van tactische besluiten.
Er is geen directe aanleiding voor een informatievraag. De dashboards geven de ruimte om op zoek te gaan naar antwoorden op vragen die nog niet zijn gesteld.
2. De gebruiker centraal
Alles draait om de gebruikerservaring. De gebruiker wil alleen zien wat relevant is en aansluit bij zijn behoefte. Om deze verwachting waar te maken moeten we diep in de huid van de gebruiker kruipen.
Self Service BI-tools geven de gebruiker ruimte om door de data te navigeren en de weergave aan te passen naar eigen behoefte (selecties, bookmarks, visualisaties). De veelheid aan visuele mogelijkheden maakt het belangrijk om de gebruiker goed te identificeren. Hierbij wordt onderscheid gemaakt tussen:
3. Visualisatie bij de data
Het kiezen van de juiste visualisaties is belangrijk omdat grafieken misleidend kunnen zijn. De gebruiker raakt in verwarring en Interpreteert de gegevens verkeerd. Het presenteren van meerdere datasoorten in een dashboard is complex en vraagt om een eenduidige aanpak.
Visualisaties stellen de gebruiker in staat snel patronen te herkennen. Kolom- en lijndiagrammen zijn hiervoor de meest gebruikte. Enkele aanbevelingen:
Het is krachtig om een performance indicator in één getal te presenteren eventueel aangevuld met een referentie getal/ percentage.
Is één van de dimensies in de grafiek tijd, zet deze dan op de x-as, waarbij de tijd van links naar rechts loopt.
Bij het gebruik van staafdiagrammen, sorteer deze dan naar grootste of belangrijkste waarde i.p.v. een willekeurige volgorde.
- Beperk het aantal waarden dat gestapeld wordt weergegeven. In een lijn grafiek zijn dit er maximaal 5 en in een staafdiagram 7 waarden.
Een spreidings- en bubblediagram wordt gebruikt om een correlatie aan te brengen tussen verschillende feiten. Hierdoor zijn ze rijk aan informatie, maar zijn lastig te doorgronden.
Cirkel- en donutdiagrammen zijn moeilijk om te lezen en mogen maximaal 3 feiten bevatten. Advies is om er terughoudend mee om te gegaan.
Vermijdt 3D grafieken, metertjes en grafieken opgebouwd uit fysieke objecten.
Tabellen of lijsten zijn prima oplossingen wanneer veel informatie over een groot aantal items weergegeven moet worden (details).
Doordat lijsten veel in andere software wordt gebruikt, denk aan MS-Excel, zijn ze herkenbaar en comfortabel in gebruik. Een lijst is eenvoudig te sorteren en in de volgorde aan te passen.
Randvoorwaarde bij het gebruik van tabellen en lijsten is het overzichtelijk uitlijnen van de kolommen en regels.
4. Consistente benaming
Een goed ontworpen dashboard spreekt voor zichzelf. Vereisen de visualisatie in het dashboard veel uitleg, vraag je dan af of het ontwerp past bij de boodschap die wordt gegeven. Gebruik het jargon van de gebruiker, zodat hij niet voortdurend hoeft om te schakelen.
Consistente naamgeving en datumnotaties helpen de gebruiker snel het dashboard te doorgronden. Hetzelfde geldt voor het afkorten van grote getallen.
Een goed ontworpen dashboard spreekt voor zichzelf. Vereisen de visualisatie in het dashboard veel uitleg, vraag je dan af of het ontwerp past bij de boodschap die wordt gegeven. Gebruik het jargon van de gebruiker, zodat hij niet voortdurend hoeft om te schakelen.
Consistente naamgeving en datumnotaties helpen de gebruiker snel het dashboard te doorgronden. Hetzelfde geldt voor het afkorten van grote getallen.
Probeer de gebruiker niet te overladen met informatie en visualisaties. Laat het design het werk doen. Sluit aan bij de verwachting en kennisniveau van de gebruiker en help zo de informatievraag te beantwoorden.
Een goede analyse is afhankelijk van goede data. Het ontwerp van het dashboard is de gids van de gebruiker om de juiste inzichten te krijgen. De visualisatie moet zo gekozen worden dat deze de gebruiker leidt naar de onderliggende boodschap. Eén van de belangrijkste vragen die hierbij gesteld moet worden – is de informatie echt nuttig voor de gebruiker?
5. Lay-out en flow
Een raster of grid is behulpzaam bij het opbouwen van een consistente lay-out en geeft rust en balans. Ontwerp het dashboard op deze ‘onzichtbare’ lijnen waardoor de verschillende elementen zich tot één geheel vormen.
Een goede opbouw geeft een opgeruimd dashboard. Voorkom rommel en ruis dat de gebruiker afleidt.
5. Lay-out en flow
Een raster of grid is behulpzaam bij het opbouwen van een consistente lay-out en geeft rust en balans. Ontwerp het dashboard op deze ‘onzichtbare’ lijnen waardoor de verschillende elementen zich tot één geheel vormen.
Een goede opbouw geeft een opgeruimd dashboard. Voorkom rommel en ruis dat de gebruiker afleidt.
Maak binnen het raster gebruik van maximaal 5 tot 7 bouwstenen en hou deze consistent aan binnen het gehele dashboard.
De bouwstenen helpen de gebruiker het dashboard snel te doorgronden. Door de herkenning is de drempel lager om de informatie te vinden en de dashboards te gebruiken.
Meerdere dashboards voor één gebruikersgroep krijgen dezelfde structuur van raster en bouwstenen. Deze consistentie in het ontwerp maakt het eenvoudiger voor de gebruiker.
Maak binnen het raster gebruik van maximaal 5 tot 7 bouwstenen en hou deze consistent aan binnen het gehele dashboard.
De bouwstenen helpen de gebruiker het dashboard snel te doorgronden. Door de herkenning is de drempel lager om de informatie te vinden en de dashboards te gebruiken.
Meerdere dashboards voor één gebruikersgroep krijgen dezelfde structuur van raster en bouwstenen. Deze consistentie in het ontwerp maakt het eenvoudiger voor de gebruiker.
De linker bovenhoek van het dashboard krijgt de meeste aandacht van de gebruiker. Vervolgens lezen wij van links naar rechts. Wanneer de gebruiker eindigt met de eerste rij gaat deze naar de volgende.
Hou bij de bouw rekening met de leerrichting en begin met de belangrijkste informatie in de linker bovenhoek.
Zit er afhankelijkheid in de volgorde van informatie, plaats deze dan in de leesrichting en bouw deze rij voor rij op. Zo wordt er een constante en natuurlijke stroom gecreëerd die eenvoudig te scannen is.
De linker bovenhoek van het dashboard krijgt de meeste aandacht van de gebruiker. Vervolgens lezen wij van links naar rechts. Wanneer de gebruiker eindigt met de eerste rij gaat deze naar de volgende.
Hou bij de bouw rekening met de leerrichting en begin met de belangrijkste informatie in de linker bovenhoek.
Zit er afhankelijkheid in de volgorde van informatie, plaats deze dan in de leesrichting en bouw deze rij voor rij op. Zo wordt er een constante en natuurlijke stroom gecreëerd die eenvoudig te scannen is.
6. Verdubbel de margins
Lezers zijn zich niet bewust van de witruimte (margins) binnen de bouwblokken, toch is dit een belangrijk aspect van het ontwerp.
Meer witruimte geeft rust in het dashboard en maakt het lezen makkelijker.
6. Verdubbel de margins
Lezers zijn zich niet bewust van de witruimte (margins) binnen de bouwblokken, toch is dit een belangrijk aspect van het ontwerp.
Meer witruimte geeft rust in het dashboard en maakt het lezen makkelijker.
7. Navigatie
Het toepassen van filters op de data is één van de belangrijkste kenmerken van de Self Service BI – tools. Filters geven de mogelijkheid te navigeren en op zoek te gaan naar de details in de data.
De filtervakken maken onderdeel uit van het dashboard, maar niet van de data visualisatie. Filters zijn een apart onderdelen van het dashboard, krijgen een prominente plaats maar mogen niet afleiden door kleur of vorm.
De filtervakken zijn voor het dashboard wat het menu is voor een website. Ze worden boven het eigenlijke dashboard verwacht of links hiervan.
Filtervakken horizontaal boven het eigenlijke dashboard is de meest voor de hand liggen plaats. Dit is de plek waar de gebruiker ze verwacht en nemen betrekkelijk weinig ruimte in.
Een alternatief is verticale filtervakken, links naast het eigenlijke dashboard. Niet te missen en daarom fijn voor onervaren gebruikers.
Deze filtervlakken mogen niet gemixt worden, met de data, anders vallen ze juist weg in het geheel. Filtervakken links vragen dan ook relatief veel ruimte.
Filtervakken horizontaal, daar waar de gebruiker ze verwacht. Deze positie neemt weinig ruimte in beslag.
Filtervakken verticaal, niet te missen en daarom fijn voor onervaren gebruikers. Deze positie vraagt veel ruimte.
8. Verborgen informatie
Met het dashboard wil je in één oogopslag de meest cruciale informatie aan de gebruiker laten zien. Hiervoor moet de gebruiker niet hoeven scrollen. Toch kan het prettig in gebruik zijn om details binnen dashboard op te nemen en deze onder de schermvouw te plaatsen.
Ga er niet vanuit dat de gebruiker zelf op zoek gaat naar informatie onder de schermvouw. Er zijn twee opties om dit kenbaar te maken:
8. Verborgen informatie
Met het dashboard wil je in één oogopslag de meest cruciale informatie aan de gebruiker laten zien. Hiervoor moet de gebruiker niet hoeven scrollen. Toch kan het prettig in gebruik zijn om details binnen dashboard op te nemen en deze onder de schermvouw te plaatsen.
Ga er niet vanuit dat de gebruiker zelf op zoek gaat naar informatie onder de schermvouw. Er zijn twee opties om dit kenbaar te maken:
10. Design comes last
Dashboards zijn als vensters op de data. Ze helpen de gebruiker door de data te navigeren, deze te interpreteren en het verhaal te ontrafelen dat de data ons probeert te vertellen.
Een goed doordacht ontwerp van het dashboard is uitdagend en leuk om te maken. Hoe aantrekkelijk is het om hiermee te beginnen. Dit is gelijk één van de grootste valkuilen. Gebruik de visualisaties om de data te beoordelen, patronen te verkennen en de gebruikers te inspireren. Dit helpt om het juiste verhaal weer te geven.
Wacht met het design van het dashboard tot het verhaal van de data helder is, pas dan is het mogelijk het ideale dashboard samen te stellen.
10. Design coms last
Dashboards zijn als vensters op de data. Ze helpen de gebruiker door de data te navigeren, deze te interpreteren en het verhaal te ontrafelen dat de data ons probeert te vertellen.
Een goed doordacht ontwerp van het dashboard is uitdagend en leuk om te maken. Hoe aantrekkelijk is het om hiermee te beginnen. Dit is gelijk één van de grootste valkuilen. Gebruik de visualisaties om de data te beoordelen, patronen te verkennen en de gebruikers te inspireren. Dit helpt om het juiste verhaal weer te geven.
Wacht met het design van het dashboard tot het verhaal van de data helder is, pas dan is het mogelijk het ideale dashboard samen te stellen.